Co trzeba wiedzieć o QA/QC - czyli jak zapewnić jakość produktu

Tworzenie oprogramowania oraz jego wdrożenie wymagają odpowiednich procesów QA/QC, które pozwalają na stworzenie wysokiej jakości rozwiązań. Czym są wspomniane skróty? QA, czyli Quality Assurance, służy zarządzaniu jakością, natomiast QC, czyli Quality Control, koncentruje się na kontroli jakości. 

Funkcją pierwszego jest prewencja, drugiego wykrywanie. Oba procesy uzupełniają się, aby pomóc uzyskać najlepszy produkt, który wolny od błędów trafi do klienta. Można określić je jako dwie strony jednego medalu.

Rola Quality Assurance

W układzie QA/QC Quality Assurance stanowi proces tworzenia standardów, które przekładają się na finalny kształt produktu. Jego celem jest wykrycie na wczesnym etapie wszelkich nieprawidłowości, które mogą wystąpić w przyjętych na dalszych etapach metodach, technikach i podejściach. W ten sposób można zweryfikować poprawność kreowanych procesów i przestrzegania zasad tworzenia oprogramowania.

QA zapobiega wadom. Ma dać pewność, że wszystkie podejmowane na dalszym etapie działania będą wolne od błędów. Jednym z klasycznych modeli stosowanych w QA jest model ZZSD (ang. PDCA):

• zaplanuj – zrozum problem, a znajdziesz rozwiązanie,
• zrób – sprawdź w małej skali, czy założenia i ich rozwiązanie są zgodne,
• sprawdź – zweryfikuj, czy rozwiązanie daje oczekiwane rezultaty,
• działaj – wprowadź poprawki, napraw problemy i usprawnij wszystko zgodnie z uzyskaną wiedzą.

W praktyce QA coraz częściej działa w środowisku DevOps i CI/CD, gdzie jakość kodu, bezpieczeństwo i testy są częścią każdego etapu tworzenia oprogramowania. QA obejmuje także:

• analizę wymagań,
• projektowanie strategii testowania,
• definiowanie standardów kodu i procesów,
• współpracę z zespołami deweloperskimi i produktowymi.

Nowoczesne QA wykorzystuje automatyzację testów i sztuczną inteligencję, np. do predykcji błędów czy generowania przypadków testowych. Automatyzacja jest dziś standardem, szczególnie w środowiskach ciągłej integracji i dostarczania (CI/CD).

Co ważne, QA nie ogranicza się tylko do aspektów technicznych – aktualnie obejmuje również jakość doświadczenia użytkownika (UX): dostępność, ergonomię, szybkość działania czy zrozumiałość komunikatów.

Czy szukasz wykonawcy projektów IT ?

Sprawdź case studies

Istota Quality Control

Drugą częścią układu QA/QC jest Quality Control, czyli proces kontroli jakości. Produkt trafia do testerów, którzy sprawdzają, czy nie ma w nim wad, czy zaimplementowane funkcje działają poprawnie, oraz czy spełnione zostały wszystkie założone wymagania.

QC weryfikuje:

• zgodność produktu z wymaganiami,
• przestrzeganie ustalonych standardów kodowania i procesów,
• poprawność działania aplikacji w różnych warunkach i środowiskach.

QC pozwala zidentyfikować luki, błędy i wszelkie braki, a następnie je usunąć. Ma to podwójny efekt: z jednej strony dostarcza klientowi produkt wysokiej jakości, z drugiej – przekazuje zespołowi QA informacje, które pomagają w doskonaleniu procesów (co zamyka pętlę doskonalenia).

W QC również coraz częściej stosuje się automatyczne testy funkcjonalne, regresyjne i end-to-end z wykorzystaniem narzędzi wspieranych przez AI. W zaawansowanych projektach kontrola jakości staje się też elementem monitorowania produkcyjnego – błędy wykrywane są nie tylko przed wdrożeniem, ale także w trakcie działania systemu.

Różnice między QA a QC

Wysoką jakość produktu zapewniają QA & QC, czyli dwa równoważne procesy. Występujące między nimi różnice jednocześnie stanowią o ich wzajemnych dopełnianiu. Najważniejsze różnice między procesami QA/QC:

Nowoczesne role w QA/QC

Współczesne podejście do jakości zakłada podział odpowiedzialności na wyspecjalizowane role:

• QA Engineer – projektuje procesy jakościowe i strategie testowania,
• Test Automation Engineer – tworzy i utrzymuje skrypty testowe,
• SDET (Software Development Engineer in Test) – łączy rolę programisty i testera,
• Quality Coach – wspiera zespoły w budowaniu kultury jakości,
• Tester manualny – nadal niezastąpiony przy testach eksploracyjnych i UX.

FAQ – najczęstsze pytania dotyczące QA/QC

1. Czym różni się QA (Quality Assurance) od QC (Quality Control)?

QA to działania zapobiegawcze, skupiające się na procesach mających na celu zapewnienie jakości produktu. QC to działania kontrolne, które wykrywają błędy w gotowych produktach.

2. Dlaczego QA/QC są ważne dla każdej firmy?

Ponieważ pomagają unikać błędów, zwiększają zadowolenie klientów, minimalizują koszty poprawek i budują zaufanie do marki.

3. Jakie są przykłady działań w ramach QA?

To m.in. tworzenie i audytowanie procedur, szkolenia pracowników, standaryzacja procesów oraz testowanie oprogramowania na etapie rozwoju.

4. Jakie narzędzia wspierają działania QA/QC?

W zależności od branży: systemy zarządzania jakością (np. ISO 9001), narzędzia do automatyzacji testów (np. Selenium, JIRA), checklisty czy oprogramowanie ERP.

5. Kto odpowiada za jakość w firmie — QA/QC czy cały zespół?

Chociaż dział QA/QC ma kluczową rolę, za jakość produktu odpowiada cała organizacja — od planowania, przez produkcję, po obsługę klienta.

6. Czy małe firmy też potrzebują QA/QC?

Tak. Nawet proste procedury kontroli jakości pomagają uniknąć kosztownych błędów i poprawiają jakość usług lub produktów.

7. Jakie są skutki braku kontroli jakości?

Niska jakość produktu, utrata klientów, negatywne opinie, wyższe koszty poprawek i ryzyko prawne.

8. Czy QA/QC są potrzebne tylko w produkcji?

Nie. QA/QC stosuje się również w IT, usługach, logistyce, a nawet w marketingu — wszędzie tam, gdzie istotna jest jakość końcowego rezultatu.